2020 წლის მარტში ფოთის პორტის ოპერატორმა კომპანიამ პორტის გაფართოების პირველი საფეხურის, მიწათსარგებლობის ნებართვა მიიღო და ახალი ნავმისადგომის შენება დაიწყო, ხოლო ანაკლიის პორტის ასაშენებლად ახალი ინვესტორების მოძიება მთავრობას ჯერ არ დაუწყია.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“ თვალს ადევნებდა ბოლო წლებში ანაკლიის პორტის გარშემო მიმდინარე მოვლენებს და ამ თემაზე რამდენიმე პუბლიკაცია გამოაქვეყნა. 2019 წლის ივნისში ვწერდით, რომ შესაძლოა, ანაკლიის პორტის მშენებლობის შეჩერების ერთ-ერთი მიზეზი ფოთის პორტის მოსალოდნელი გაფართოება იყო, სადაც საქართველოს ხელისუფლებასთან დაკავშირებული პირები საქმიანობენ.

ადრეც ვწერდით, რომ ფოთის პორტთან მდებარეობს შპს „ფოთის თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა“, რომლის წარმატებით ფუნქციონირება პირდაპირ კავშირშია ფოთის პორტში ტვირთბრუნვასთან. 2017 წლის იანვარში ფოთის თავისუფალი ინდუსტრიული ზონის 75%-იანი წილის მფლობელი ჩინური კომპანია CEFC China Energy გახდა. 2014-2016 წლებში CEFC-ი სწრაფად მზარდი კომპანია იყო, რომლის ბრუნვამ 2016 წელს 40 მლრდ აშშ დოლარს მიაღწია. თუმცა, 2017 წლის ნოემბერში CEFC-ის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი პირი პატრიკ ჰო ნიუ იორკში დააპატიმრეს. მას ბრალად ჩინური კომპანიის სასარგებლოდ აფრიკის ქვეყნების თანამდებობის პირების მოქრთამვა წაუყენეს. CEFC-ს იარაღით ვაჭრობასა და ირანის სანქციებისთვის თავის არიდებაში დახმარებასაც ედავებიან. ძებნაშია კომპანიის დამფუძნებელი და ყოფილი ხელმძღვანელი იუ ჟიანმინგი, რომელიც 2016 წელს საქართველოშიც იყო ჩამოსული და პრემიერ-მინისტრს შეხვდა.

მაშინ როდესაც CEFC უკვე იყო გახვეული საერთაშორისო კორუფციულ სკანდალებში, 2018 წლის თებერვალში, საქართველოს ყოფილი პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი CEFC Energy Company Limited-ის საქართველოში წილების მმართველ კომპანიაში, შპს „ევრო-აზიური მენეჯმენტ ჯგუფის“ სამეთვალყურეო საბჭოს მრჩევლად დაინიშნა.

2019 წლის 4 მარტს ირაკლი ღარიბაშვილი პოლიტიკაში დაბრუნდა, მმართველი პარტიის, „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური მდივნის თანამდებობაზე. იმავე წლის სექტემბერში იგი თავდაცვის მინისტრად დაინიშნა. 2020 წელს მის მიერ შევსებული ქონებრივი დეკლარაციის თანახმად, ის „ევრო-აზიური მენეჯმენტ ჯგუფში“ 2019 წლის აგვისტოს ჩათვლით მუშაობდა. 2021 წლის 22 თებერვლიდან ღარიბაშვილმა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის პოსტი მეორედ დაიკავა. „ევრო-აზიური მენეჯმენტ ჯგუფიდან“ ირაკლი ღარიბაშვილმა შრომის ანაზღაურების სახით  410,704 ლარის შემოსავალი მიიღო.

CEFC-ის საქართველოში შემოსვლის მოლაპარაკებებში ჩართული იყო ქართველი ბიზნესმენი ივანე ჩხარტიშვილი. ჩხარტიშვილი 2016 წლის 3 ოქტომბერს დაფუძნებული „საქართველო-ჩინეთის ეკონომიკურ-კულტურული განვითარების ცენტრის“ აღმასრულებელი დირექტორია. საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო პალატამ და „საქართველო-ჩინეთის ეკონომიკურ-კულტურული განვითარების ცენტრმა” ერთობლივი ინიციატივით დააარსეს „საქართველო-ჩინეთის მეგობრობის ასოციაცია“, რომლის საპატიო პრეზიდენტად 2016 წლის 18 ოქტომბერს CEFC China Energy-ის აღმასრულებელი დირექტორი ჯიანჯუნ ზანგი აირჩიეს.

საქართველოში CEFC Energy Company Limited-ს კომპანია შპს „სი ი ეფ სი ევრო-აზიური“ წარმოადგენს, რომელიც 2016 წლის აგვისტოში დარეგისტრირდა საქართველოს სამეწარმეო რეესტრში და მისი 100%-იანი წილის მფლობელი CEFC-ია. 2016 წლის ნოემბერში შპს „სი ი ეფ სი ევრო-აზიურს“, საქართველოს მთავრობის განკარგულებით, პირდაპირი მიყიდვის გზით 9.8 მლნ ლარად გადაეცა 3,809 კვ.მ შენობა-ნაგებობა კომპანიის სათაო ოფისის, საოფისე ფართებისა და ჩინურ-ქართული კულტურის ცენტრის შესაქმნელად.

2020 წლის აპრილში შანხაის სასამართლომ CEFC-ი და მისი შვილობილი კომპანიები გაკოტრებულად გამოაცხადა. 2020 წლის სექტემბერში თბილისის საქალაქო სასამართლოს განჩინებით შპს „ევრო-აზიური მენეჯმენტ ჯგუფი“ კომპანია „სი ი ეფ სი ევრო-აზიურის“ აქტივების მმართველი გახდა.

„ევრო-აზიური მენეჯმენტ ჯგუფის“ 50%-ს „ჩაინა ინთერნეიშენალ გრუპ კორპორეიშენ ლიმითედ“ ფლობს, ხოლო 50%-ს 2016 წლის ოქტომბერში დაფუძნებული შპს „ევრაზიან ინვესტი“. „ევრაზიან ინვესტის“ სამეთვალყურეო საბჭოს წევრი ივანე ჩხარტიშვილია, ხოლო დირექტორი ივანე ჩხარტიშვილის ბიზნეს პარტნიორი რატი ღვამბერიაა.

„ევრაზიან ინვესტის“ 51%-ს  დიდ ბრიტანეთში რეგისტრირებული „ბრაითსთოუნ ფაინანს ლიმითიდ" ფლობს, ხოლო 49%-ს - ასევე ბრიტანეთში რეგისტრირებული ,,ეკლიტონ ქომმერს კორპ-ი“. ორივე კომპანია ბრიტანეთის ვირჯინიის კუნძულების კანონმდებლობითაა დაფუძნებული და მათზე კონფიდენციალურობის დაცვის მაღალი სტანდარტი ვრცელდება. შესაბამისად, ხელმისაწვდომი არ არის ინფორმაცია, თუ ვინ არიან ბრიტანეთში დაფუძნებული კომპანიების მფლობელები, მაგრამ საქართველოს სამეწარმეო რეესტრის მიხედვით, თავდაპირველად „ევრაზიან ინვესტის“ დირექტორი ბიძინა ივანიშვილის „თანაინვესტირების ფონდის“ ხელმძღვანელი გიორგი ბაჩიაშვილი იყო. აქედან გამომდინარე, ბრიტანული კომპანიები ივანე ჩხარტიშვილთან და ბიძინა ივანიშვილთან არიან დაკავშირებული.

რაც შეეხება უშუალოდ ფოთის პორტს, 2020 წლის მარტში ფოთის პორტის ოპერატორმა კომპანიამ - „APM ტერმინალსმა” პორტის გაფართოების პირველი საფეხურის, მიწათსარგებლობის ნებართვა კვლავ მიიღო (პირველად 2019 წლის მაისში მიიღო, რომელიც მალევე გაუუქმეს) და ახალი ნავმისადგომის შენება დაიწყო. პორტის გაფართოების პროექტს ფოთის პორტის ტერიტორიაზე მოქმედი ქართული კომპანია Pace Group-ი ახორციელებს. პროექტის ღირებულება 93 მლნ დოლარია. ახალი ნავმისადგომი 27 ჰექტარის ფართობზე შენდება. ახალ პორტს 12.5 მეტრის სიღრმის ფსკერის მქონე და 50,000 ტონის ტვირთამწეობის გემების მიღება შეეძლება. ასეთი გემების მიღება ამჟამად არც ფოთის პორტს და არც ბათუმის პორტს არ შეუძლია. ფოთის ახალ ნავმისადგომს წლიურად 6.5 მლნ ტონა ტვირთის გადამუშავება შეეძლება.

Pace Group-ში შემავალი კომპანიაა შპს „პეის ჯორჯია“, რომლის მფლობელებმა და მათმა ბიზნეს პარტნიორებმა, ირაკლი და თეიმურაზ კერვალიშვილებმა, ლაურა ლარიონიმ, ირაკლი თათეიშვილმა, თამაზ კაპანაძემ, აპოლონ ბჟალავამ და  დავით ნადირაშვილმა 2017-2018 წლებში „ქართულ ოცნებას“ და მის მიერ მხარდაჭერილ საპრეზიდენტო კანდიდატს - სალომე ზურაბიშვილს ჯამში 620 ათასი ლარი შესწირეს. გარდა ამისა, 2020 წელს ფოთის პორტის გაფართოების მიწათსარგებლობის ნებართვის მიღებიდან სამ თვეში ირაკლი და თეიმურაზ კერვალიშვილებმა, ლაურა ლარიონიმ და ირაკლი თათეიშვილმა „ქართულ ოცნებას“ 200 ათასი ლარი შესწირეს.

შედარებისთვის, ანაკლიის პორტის ჯამური ინვესტიცია 2.5 მლრდ დოლარამდე იქნებოდა, იგი მიიღებდა 16 მეტრი სიღრმის გემებს, ხოლო პორტის გამტარუნარიანობა წელიწადში 100 მლნ ტონას მიაღწევდა.

ანაკლიის პორტის მშენებარე კომპანიასთან - „ანაკლიის განვითარების კონსორციუმთან” მთავრობამ ხელშეკრულება 2020 წლის იანვარში შეწყვიტა. პორტის ასაშენებლად ახალი ინვესტორების მოძიება ჯერ არ დაწყებულა. მიმდინარე წლის 4 მარტს ეკონომიკის და მდგრადი განვითარების მინისტრმა ნათია თურნავამ განაცხადა, რომ ანაკლიის პორტის პროექტზე ინვესტორის გამოსავლენად ტენდერი უახლოეს მომავალში ჩატარდება.